Σε αυτή την Ενότητα θα εξερευνήσουμε τον κόσμο των σεξουαλικών ταυτοτήτων. Πρόκειται για έναν πολύ σύνθετο και πολύπλευρο κόσμο, στον οποίο ο καθένας μας μπορεί να βρει τη θέση του. Θα βρείτε πολλές λέξεις που μπορεί να μην έχετε ακούσει ποτέ, και αυτός ο κατάλογος μπορεί να συνεχίσει να επεκτείνεται στο μέλλον, για να συμπεριλάβει την καταπληκτική ποικιλομορφία που αντιπροσωπεύουμε όλοι μας.

Ας ξεκινήσουμε!

Voices - Module 2

Εισαγωγή

Το φύλο ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως «τα χαρακτηριστικά των γυναικών, των ανδρών, των κοριτσιών και των αγοριών που είναι κοινωνικά κατασκευασμένα. Αυτό περιλαμβάνει τους κανόνες, τις συμπεριφορές και τους ρόλους που σχετίζονται με το να είσαι γυναίκα, άνδρας, κορίτσι ή αγόρι, καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις. Ως κοινωνικό κατασκεύασμα, το φύλο ποικίλλει από κοινωνία σε κοινωνία και μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.»

Όπως φαίνεται από αυτόν τον ορισμό, η κοινωνία μας είναι έντονα δυαδική, πράγμα που σημαίνει ότι το δυαδικό φύλο μεταξύ ανδρών και γυναικών θεωρείται το πρότυπο και ο κανόνας. Σε αυτή την ενότητα θα δούμε ότι η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη! Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν εμπίπτουν σε καμία από αυτές τις κατηγορίες και το φύλο είναι πολύ πιο ρευστό από ό,τι φαίνεται. Είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι σε αυτή την ενότητα αντιλαμβανόμαστε το φύλο ως μη δυαδικό και επομένως ως φάσμα. Το φάσμα των φύλων, σε αντίθεση με το δυαδικό φύλο, είναι ένα μοντέλο που χρησιμοποιούμε για να κατανοήσουμε το φύλο ως κάτι που υπάρχει σε ένα συνεχές, στο οποίο τα όρια μεταξύ αρσενικού και θηλυκού είναι πιο διαφοροποιημένα. Αυτό το μοντέλο επιτρέπει στους ανθρώπους να ταυτιστούν με ένα πιο αυθεντικό μοντέλο του φύλου τους.

Το φύλο επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την καθημερινή ζωή των ανθρώπων επειδή ρυθμίζει τις νόρμες, τους ρόλους και τα στερεότυπα των φύλων (μια ευρέως χρησιμοποιούμενη αλλά σταθερή και υπεραπλουστευμένη ιδέα για έναν συγκεκριμένο τύπο προσώπου ή πράγματος), επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αναμένεται να συμπεριφέρονται οι άνθρωποι και δημιουργώντας μια ιεραρχία στην οποία ορισμένα φύλα έχουν περισσότερα προνόμια από άλλα. Λόγω του γεγονότος ότι ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία (θα δούμε αργότερα τι είναι αυτό), ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολύ αυστηρές ιδέες για τον ανδρισμό και τη γυναικεία φύση, πράγμα που σημαίνει ότι μαθαίνουμε από μικρή ηλικία τι σημαίνει να είσαι άνδρας ή γυναίκα. Αυτές οι ιδέες δεν είναι εγγενώς κακές ή λανθασμένες, θα μπορούσαν να έχουν απήχηση σε εμάς και να μας αφήνουν να είμαστε ο εαυτός μας. Αλλά δημιουργούν πρόβλημα όταν γίνονται στερεότυπα που εισάγουν διακρίσεις, μετατρέπονται σε εργαλείο καταπίεσης τόσο για τους ανθρώπους που αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στο δυαδικό σύστημα των φύλων όσο και για τους ανθρώπους που δεν το κάνουν. Επομένως, μπορούν να γίνουν εμπόδιο στην προσωπική μας πορεία. Από τα κορίτσια στα “αντρικά” αθλήματα μέχρι τα αγόρια που μαθαίνουν να φροντίζουν το σπίτι, τα στερεότυπα των φύλων μπορεί να δώσουν ελάχιστο χώρο για την προσωπική μας ανάπτυξη και ικανοποίηση.

Σε αυτή την ενότητα θα προσπαθήσουμε να αποδομήσουμε το δυαδικό σύστημα των φύλων, δείχνοντας την πολυπλοκότητα του φάσματος των φύλων, προκειμένου να κάνουμε ένα βήμα προς την ισότητα των φύλων.

Ρόλοι και στερεότυπα των φύλων: Το φύλο ως δίπολο

Τι είναι λοιπόν οι ρόλοι και τα στερεότυπα των φύλων;

«Νομίζω ότι έχω νιώσει το βάρος ορισμένων στερεοτύπων, ακόμη και με ανεπαίσθητο τρόπο, οπότε είναι δύσκολο να τα δω ως αστεία ή σχόλια. Ένα πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι ότι το πρώτο άθλημα που ξεκίνησα ως παιδί ήταν ο χορός, αλλά στη συνέχεια ήθελα να ξεκινήσω ποδόσφαιρο, κάτι που δεν μου επιτράπηκε για διάφορους και συγκεχυμένους λόγους. Καθώς ανακάλυπτα τον εαυτό μου όλο και περισσότερο με την πάροδο του χρόνου, συνειδητοποίησα ότι μερικές φορές νιώθω καλύτερα με ρούχα ή αξεσουάρ που συνήθως είναι πιο ανδρικά».

Με τον όρο ρόλοι των φύλων εννοούμε ότι υπάρχουν «πράγματα για τα κορίτσια» και «πράγματα για τα αγόρια», όπως κάποια παιχνίδια, ρούχα, μέρη για να πάτε που είναι πιο κατάλληλα για νεαρούς άνδρες ή νεαρές γυναίκες. Οι ιδέες του ανδρισμού και της θηλυκότητας, καθώς και η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα μπορούν να αλλάξουν ανάλογα με το πού ζείτε και πώς είναι δομημένη η κοινωνία γύρω σας. Αυτές οι ιδέες μπορεί να έχουν ή να μην έχουν απήχηση σε εσάς, επειδή, όπως είπαμε, το φύλο είναι περισσότερο ένα φάσμα παρά ένα δυαδικό σύστημα, και μπορεί να βρεθείτε να αναγνωρίζετε τον εαυτό σας σε ένα μείγμα από αυτές ή σε καμία από αυτές. Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι αυτές οι κατασκευές επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο έχουμε εκπαιδευτεί από τα πρώτα στάδια της ζωής μας στον τρόπο με τον οποίο εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, στα παιχνίδια που πρέπει να παίζουμε ως παιδιά, στα ρούχα που πρέπει να φοράμε κ.ο.κ.

«Σε ένα οικογενειακό δείπνο, κάποιος έκανε ένα σχόλιο για τη μητέρα μου και τα έχασα. Δεν μπορούσα να είμαι το ευγενικό, χαμογελαστό και καλό κορίτσι που έπρεπε να είμαι. Εκείνη τη στιγμή, αναρωτήθηκα γιατί πρέπει να παραμείνω ευγενική… Θέλω να νιώσω θυμό και έχω το δικαίωμα να εξηγήσω αυτά που νιώθω»

Για παράδειγμα, είναι σύνηθες να περιμένουμε από τα άτομα που κοινωνικοποιούνται ως γυναίκες να έχουν την επιθυμία για οικογένεια και μητρότητα, να είναι θηλυκά, ευγενικά, συναισθηματικά, ενώ από τους άνδρες να έχουν φιλοδοξίες και καριέρα, να είναι αρρενωποί, δυνατοί και γενναίοι. Ας κάνουμε όμως μια διάκριση:

Η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα είναι έννοιες που διαμορφώνουν το ποιος/α πρέπει να είσαι και τι αναμένεται από σένα ως άντρας ή γυναίκα. Δηλαδή: οι άντρες πρέπει να έχουν φιλοδοξίες για την καριέρα τους, να είναι διεκδικητικοί, “ορθολογικοί” και σταθεροί, να έχουν τη στάση του “αφεντικού”. Οι άνθρωποι που κοινωνικοποιούνται ως γυναίκες πρέπει να νοιάζονται για το σπίτι τους, να επιθυμούν να κάνουν παιδιά και να μην έχουν άλλες συγκεκριμένες φιλοδοξίες και να είναι “συναισθηματικοί”.
Η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα είναι χαρακτηριστικά εμφάνισης και στάσης που σχεδιάζονται για τα δύο φύλα. Δηλαδή: αν είστε τολμηροί, επιλέγετε αθλητικά ρούχα ή σας αρέσει να παρακολουθείτε ή να παίζετε κάθε είδους αθλήματα, ή αν δεν σας ενδιαφέρουν οι αισθητικές διαδικασίες για το σώμα σας (αυτό θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε έχει να κάνει με την εμφάνιση, από τη χρήση αρωμάτων μέχρι τα ραντεβού για κομμωτήριο) θα θεωρηθείτε “αρρενωποί” ή “ανδροπρεπείς”. Ακριβώς το αντίθετο, αν σας αρέσουν τα απαλά χρώματα, τα φουσκωτά φορέματα και/ή το μακιγιάζ και η ρουτίνα καλλυντικών και αισθητικής, θα θεωρείστε “θηλυκή”.

«Όταν στην οικογένειά μου αναμενόταν από εμένα να είμαι στην κουζίνα και να κάνω τις δουλειές του σπιτιού και δεν αναμενόταν από τα αδέρφια μου».

Οι ρόλοι των φύλων είναι στερεότυπα επειδή δεν βασίζονται σε φυσικές, κληρονομικές διαφορές αλλά σε γενικευμένες και υπεραπλουστευμένες ιδέες για ένα συγκεκριμένο φύλο που κατασκευάζονται από την κοινωνία. Όπως κάθε στερεότυπο, έτσι και οι ρόλοι των φύλων έρχονται με αυστηρές έμφυλες προσδοκίες που είναι δύσκολο να διαλυθούν. Οι έμφυλες προσδοκίες καθορίζουν τι μαθαίνουμε να περιμένουμε από ένα άτομο που ανήκει σε ένα συγκεκριμένο φύλο, δηλαδή πώς να ενεργεί, να συμπεριφέρεται και να εμφανίζεται. Δεν είναι μόνο μια προσωπική προσδοκία που προβάλλουμε στους άλλους καθώς τους βλέπουμε να περνούν από δίπλα μας, αλλά είναι μια κοινωνική και πολιτισμική εκπαίδευση στην οποία μεγαλώνουμε λόγω των κοινωνικών κανονισμών και που μας ωθούν σε έναν συγκεκριμένο αυστηρό τρόπο ύπαρξης. Πηγαίνετε στην ενότητα 5 για να μάθετε περισσότερα για το τι εννοούμε με τον όρο κανονιστικότητες και στερεότυπα.

Οι ρόλοι των φύλων είναι πολιτισμικά καθορισμένοι! Η ιδέα του φύλου μπορεί να είναι πολύ διαφορετική σε κάθε χώρα, αλλά και στην ίδια χώρα ή πόλη μπορεί να υπάρχουν διαφορές. Αυτό οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι το φύλο είναι ένα κοινωνικό και πολιτισμικό κατασκεύασμα.

«Όταν ήμουν 5 ετών και ήθελα να παίξω ποδόσφαιρο με τον αδελφό μου και τους φίλους του, μου είπαν όλοι ταυτόχρονα ότι δεν μπορούσα γιατί ήμουν κορίτσι. Έπρεπε να πάω με τα ξαδέλφια μου και να παίξω με τις Barbie».

Φυσικά μπορείτε να ταιριάζετε σε ένα μεγάλο μέρος των ρόλων των φύλων, αλλά μπορείτε επίσης να ταυτίζεστε ως γυναίκα και να σας αρέσουν τα σπορ, να ντύνεστε “σαν αγόρι” και να είστε ένας εκπληκτικός παίκτης, όπως επίσης μπορείτε να ταυτίζεστε ως άντρας και να είστε σπουδαίος μακιγιέρ. Αυτό που πρόκειται να δούμε είναι ότι το δυαδικό φύλο είναι απλώς μία από τις διάφορες δυνατότητες ύπαρξης.

«[…] το στερεότυπο που λέει ότι οι γυναίκες είναι πιο υπάκουες με έχει κάνει να νιώθω άβολα πολλές φορές, επειδή αυτό είναι το αναμενόμενο από εμένα και δεν είναι αλήθεια».

Στη ρίζα των έμφυλων ρόλων και των στερεοτύπων βρίσκουμε την πατριαρχία. Η πατριαρχία είναι ένα κοινωνικό σύστημα καταπίεσης που προωθεί ένα φύλο έναντι των άλλων. Η ετυμολογία (από το ελληνικό “patriarkhēs”, που σημαίνει “κυρίαρχος πατέρας“) μας αποκαλύπτει ότι το φύλο που είναι ηγεμονικό (το κυρίαρχο) είναι αυτό των ανδρών, συγκεκριμένα των ετεροφυλόφιλων, cisgender, ικανών και λευκών ανδρών. Δημιουργώντας μια ιεραρχία μεταξύ των φύλων, θέτει ορισμένα φύλα σε κατάσταση μεγαλύτερης καταπίεσης από άλλα. Έτσι, για παράδειγμα, ένας cis ετεροφυλόφιλος άνδρας έχει περισσότερα προνόμια από μια cis ετεροφυλόφιλη γυναίκα, η οποία είναι πιο προνομιούχα από μια λεσβία ετεροφυλόφιλη γυναίκα, η οποία είναι πιο προνομιούχα από μια τρανς γυναίκα, και ούτω καθεξής. Φυσικά αυτή η πυραμίδα είναι μια απλούστευση. Οι ταυτότητές μας είναι πιο πολύπλοκες, το ίδιο και οι σχέσεις μας. Αλλά μας βοηθάει να θυμόμαστε ότι είμαστε μέρος αυτού του συστήματος. Όλοι μας αναπαράγουμε, αντιδρούμε και καταπιεζόμαστε από την πατριαρχία με διαφορετικούς τρόπους και είναι σημαντικό να μην ισοπεδώνουμε αυτές τις διαφορές.

Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι το πατριαρχικό σύστημα καταπιέζει όλα τα φύλα, επειδή προσπαθεί να τα περιορίσει στα κοινωνικά πρότυπα, τους ρόλους και τα στερεότυπα που αναφέραμε προηγουμένως. Έτσι, αν και η πατριαρχία ωφελεί τους άνδρες, επειδή τους ευνοεί σε θέσεις εξουσίας, το κόστος αυτού του προνομίου είναι υψηλό. Οι ιδέες της αρρενωπότητας και του ανδρισμού συχνά λειτουργούν σαν κλουβί λόγω των τεράστιων ορίων που θέτουν για το τι πρέπει να είναι ένας άνδρας και πώς πρέπει να συμπεριφέρεται. Οι έμφυλες προσδοκίες είναι τόσο απαιτητικές που είναι αδύνατο να τις ικανοποιήσουμε όλες. Τα κουτιά στα οποία πρέπει να χωρέσουμε προκειμένου να ικανοποιήσουμε τα πατριαρχικά προνόμια είναι πολύ μικρά για όλες τις δυνατότητες ύπαρξης, όποια κι αν είναι η ταυτότητα φύλου σας.

Οι 4 διαστάσεις του φύλου – Το φύλο ως φάσμα

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τι εννοούμε με το φύλο ως φάσμα μπορούμε να θεωρήσουμε ότι έχει 4 διαστάσεις, οι οποίες λειτουργούν όχι ως ευθεία γραμμή με δύο μόνο άκρα, αλλά ως έναν τεράστιο χάρτη με διαφορετικές κατευθύνσεις.

Οι διαστάσεις αυτές είναι: ταυτότητα φύλου, σεξουαλικός και ρομαντικός προσανατολισμός, έκφραση φύλου και φύλο που αποδίδεται κατά τη γέννηση.

Φύλο που αποδόθηκε κατά τη γέννηση

Το φύλο σας αποδίδεται κατά τη γέννησή σας, με βάση την εμφάνιση του σώματός σας. Εξ ορισμού, περιλαμβάνει το γενετικό φύλο (χρωμοσώματα), το γοναδικό φύλο (γεννητικά όργανα και δευτερεύοντα χαρακτηριστικά φύλου) και το ορμονικό φύλο (ορμόνες όπως τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη). Όταν γεννηθήκατε, οι γιατροί δήλωσαν, με βάση όλους τους παραπάνω παράγοντες, αν είστε άνδρας, γυναίκα ή ίντερσεξ.

Γενικά, τα θηλυκά άτομα έχουν χρωμοσώματα ΧΧ- τα αρσενικά άτομα έχουν χρωμοσώματα ΧΥ.
«Ιντερσεξ» είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για μια ποικιλία καταστάσεων στις οποίες ένα άτομο παρουσιάζει, κατά τη γέννηση ή αργότερα, για παράδειγμα κατά την εφηβεία, αναπαραγωγική ή/και σεξουαλική ανατομία που δεν ταιριάζει στα κοινωνικά κατασκευασμένα κουτάκια του θηλυκού ή του αρσενικού. Υπάρχουν διάφορες καταστάσεις intersexuality, από ορμονικές (μη ορατές) έως γεννητικές (πιο ορατές), που διαφέρουν από το δυαδικό σύστημα όπως έχουμε εξηγήσει. (βλ. ενότητα 4)

Ταυτότητα φύλου

Η ταυτότητα φύλου είναι μια εσωτερική αίσθηση ότι ανήκετε σε μια κατηγορία φύλου. Συνήθως, το φύλο αποδίδεται επίσης κατά τη γέννησή σας σύμφωνα με το σώμα σας και τους παραπάνω παράγοντες. Αλλά σήμερα γνωρίζουμε ότι το θέμα είναι πιο περίπλοκο, διότι μπορεί να αντιστοιχεί στο φύλο που αποδίδεται κατά τη γέννηση σύμφωνα με το σώμα σας και τα γεννητικά σας όργανα, αλλά μπορεί και να διαφέρει.

Όταν η ταυτότητα φύλου σας αντιστοιχεί στο φύλο που σχετίζεται με το φύλο που σας αποδόθηκε κατά τη γέννησή σας, σημαίνει ότι είστε cisgender (από το λατινικό “cis-“, «από αυτή την πλευρά»). Αν η ταυτότητα φύλου σας δεν αντιστοιχεί στο φύλο που σχετίζεται με το φύλο που σας αποδόθηκε κατά τη γέννησή σας, σημαίνει ότι είστε transgender (από το λατινικό “trans-“, «πέρα, πάνω, από την άλλη πλευρά»).

Ο όρος “τρανς*” είναι ένας όρος ομπρέλα για την αναγνώριση κάθε ατόμου που βιώνει μια ταυτότητα φύλου διαφορετική από τον κοινωνικό κανόνα, όπως η ταυτότητα cisgender. Επιπλέον, ο όρος αυτός που ακολουθείται από τον αστερίσκο* έχει σκοπό να συμπεριλάβει τις πολλαπλές ταυτότητες που αγκαλιάζει. Στην πραγματικότητα, κάτω από αυτόν τον όρο-ομπρέλα, βρίσκουμε μια ομάδα εννοιών και παραλλαγών, έτσι ώστε ο όρος «τρανς*» να μην περιλαμβάνει μόνο τα άτομα που επιβεβαίωσαν το φύλο τους σε άλλο (δηλαδή: τον παλιό ορισμό “FtM female to male” ή/και “MtF male to female”, που δεν χρησιμοποιείται πλέον), αλλά όλους όσους ταυτίζονται με διαφορετικό φύλο από αυτό που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Ακολουθούν κάποιοι από τους ορισμούς:

agender: ένα άτομο χωρίς καμία (ή με πολύ μικρή) σύνδεση με το παραδοσιακό σύστημα των φύλων, χωρίς προσωπική ευθυγράμμιση με τις έννοιες του άνδρα ή της γυναίκας, ή/και κάποιος που θεωρεί τον εαυτό του ότι υπάρχει χωρίς φύλο. Κάποιες φορές αποκαλείται gender neutrois, gender-neutral ή genderless.
genderfluid: άτομο που βιώνει διακυμάνσεις στην έκφραση του φύλου του ή στην ταυτότητα φύλου του ή και στα δύο.
transgender άνδρας: άτομο του οποίου η ταυτότητα φύλου είναι διαφορετική από εκείνη που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση- προσδιορίζεται ως άνδρας.
transgender γυναίκα: άτομο του οποίου η ταυτότητα φύλου είναι διαφορετική από εκείνη που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση- προσδιορίζεται ως γυναίκα.
non-binary: άτομα που δεν ταυτίζονται με το δυαδικό σύστημα άνδρας/γυναίκα.
genderqueer: δηλώνει ή αναφέρεται σε ένα άτομο που δεν ακολουθεί τα συμβατικά φύλα που υπάρχουν στην κοινωνία.
amab ή afab άτομο: ένα ακρωνύμιο που σημαίνει «άτομο που το αποδόθηκε το ανδρικό φύλο στη γέννηση/ άτομο που του αποδόθηκε το γυναικείο φύλο στη γέννηση». Χρησιμοποιείται ως μια συμπεριληπτική έκφραση για να ορίσει κάποιο άτομο του οποίου το φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση είναι αρσενικό ή θηλυκό, ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου του.
Και πολλά άλλα.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να επιβεβαιώσετε και να αγκαλιάσετε την ταυτότητά σας ως τρανς* άτομο. Για παράδειγμα, θα μπορούσε κανείς να επιλέξει την ορμονική θεραπεία ή/και τη χειρουργική επέμβαση επιβεβαίωσης φύλου ως επιλογές, αλλά το μόνο πράγμα που χρειάζεται για την επικύρωση και τον σεβασμό της ταυτότητας φύλου του είναι ο ίδιος ο προσδιορισμός και η ταυτοποίηση ως τρανς* άτομο.

Η κατανόηση του φάσματος των τρανς* ταυτοτήτων είναι σημαντική, καθώς η αναγνώρισή τους μας βοηθά να αποσαφηνίσουμε τις διαφορές μεταξύ ταυτότητας φύλου και έκφρασης φύλου και πώς μπορούμε να κινηθούμε μεταξύ τους.

Προσανατολισμός

Ο προσανατολισμός αναφέρεται στο ποιος σας ελκύει, είτε σεξουαλικά είτε/και ρομαντικά.

Ο σεξουαλικός προσανατολισμός ορίζει από ποιον έλκεστε σεξουαλικά. Διαφορετικά από την ταυτότητα φύλου που ορίζει ποιος ΕΙΣΑΙ, ο σεξουαλικός ή ρομαντικός προσανατολισμός αφορά το ποιος σας ελκύει σωματικά. Υπάρχουν διαφορετικά είδη σεξουαλικού προσανατολισμού. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής:

Ετεροφυλόφιλος/η/ο: άτομο που έλκεται σεξουαλικά από διαφορετικό φύλο.
Ομοφυλόφιλος/η/ο: άτομο που έλκεται σεξουαλικά από το ίδιο φύλο.
Αμφιφυλόφιλος/η/ό: άτομο που έλκεται σεξουαλικά από περισσότερα από ένα φύλα.
Πανσέξουαλ: άτομο που έλκεται σεξουαλικά από διαφορετικά άτομα, ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου τους
Ασέξουαλ: άτομο που δεν βιώνει σεξουαλική έλξη. Τα ασέξουαλ άτομα μπορεί να εξακολουθούν να νιώθουν ρομαντική έλξη και μπορεί να θέλουν να συμμετάσχουν σε σεξουαλικές δραστηριότητες, αλλά δεν νιώθουν έλξη με σεξουαλικό τρόπο.

Ο ρομαντικός προσανατολισμός ορίζει από ποιον έλκεστε συναισθηματικά και είναι διαφορετικός και ξεχωριστός από τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Παρόλο που πολλοί άνθρωποι βιώνουν και τα δύο, η ρομαντική έλξη μπορεί να υπάρχει χωρίς σεξουαλική έλξη. Ο ρομαντικός προσανατολισμός έχει εξίσου πολλές μορφές. Για παράδειγμα:

Heteroromantic: άτομο που έλκεται ρομαντικά από διαφορετικό φύλο.
Homoromantic: άτομο που έλκεται ρομαντικά από το ίδιο φύλο.
Biromantic: άτομο που έλκεται ρομαντικά από περισσότερα από δύο φύλα.
Panromantic: άτομο που έλκεται ρομαντικά από διαφορετικά άτομα, ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου τους
Aromantic: άτομο που δεν βιώνει ρομαντική έλξη.
Υπενθύμιση: οι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν έλξεις που διαφέρουν από τη ρομαντική ή/και τη σεξουαλική, για παράδειγμα αισθησιακή έλξη (επιθυμία επαφής και αφής, όχι απαραίτητα στα γεννητικά όργανα), πλατωνική έλξη…

Έκφραση φύλου

Η έκφραση φύλου καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο εκφράζετε το φύλο σας εξωτερικά, μέσω των ρούχων, του μακιγιάζ, του κουρέματος κ.λπ. Η κοινωνία χρησιμοποιεί αυτές τις πτυχές ως ενδείξεις για να κατανοήσει την ταυτότητα φύλου των ανθρώπων χαρακτηρίζοντάς τους ως αρσενικούς ή θηλυκούς. Για παράδειγμα, οι φούστες και το μακιγιάζ θεωρούνται συνήθως θηλυκά, ενώ τα πολύ κοντά μαλλιά θεωρούνται αρσενικά. Ωστόσο, αυτές οι αντιλήψεις αλλάζουν σημαντικά με την πάροδο του χρόνου. Η εξερεύνηση της έκφρασης του φύλου σας μπορεί να είναι ένας τρόπος για να κατανοήσετε την ταυτότητά σας. Κάθε άτομο θα πρέπει να είναι ελεύθερο να επιλέξει αυτό που το εξυπηρετεί καλύτερα, είτε αυτή η επιλογή ευθυγραμμίζεται με την αντίληψη της κοινωνίας για το φύλο του, είτε όχι.

Γιατί όμως χρησιμοποιούμε τόσες ταμπέλες;

Όλες αυτές οι λέξεις και οι ορισμοί μπορεί να φαίνονται τρομακτικές με μια πρώτη ματιά. Φαίνονται πάρα πολλές και είναι ανησυχητικό να σκέφτεστε ότι τις έχετε εμπεδώσει προκειμένου να είστε ενήμεροι. Μην ανησυχείτε. Δεν χρησιμοποιούνται για αυτό το λόγο. Δεν υπάρχουν τελικές εξετάσεις που πρέπει να περάσετε και δεν υπάρχουν κενά αν δεν τα γνωρίζετε όλα.
Αυτές οι ταμπέλες είναι εργαλεία για εσάς, όχι όπλα εναντίον σας. Είναι εργαλεία για να καταλάβετε ποιοι/ες/α είστε, ποιοι/ες/α σας αρέσουν και πώς να ορίσετε πλήρως τη σεξουαλική σας ταυτότητα.

Όπως θα δείτε στην ενότητα 5, υπάρχουν όροι όπως οι «κοινωνικές κανονιστικότητες». Οι κανονιστικότητες είναι οι «ανομολόγητοι κανόνες» μέσα στους οποίους μεγαλώσαμε και οι οποίοι μας παραπλανούν και μας κάνουν να πιστεύουμε ότι υπάρχει μόνο ένας τρόπος να υπάρχεις και ότι όλα τα υπόλοιπα είναι απλά εκτός νόρμας. Έτσι, αν είσαι cisgender, ετεροφυλόφιλος, ικανός, αλλοφυλόφιλος, λευκός, αδύνατος και πλούσιος άντρας έχεις περισσότερες πιθανότητες να προστατευτείς, να εκπροσωπηθείς και να έχεις περισσότερα προνόμια από άλλα άτομα. Αλλά μόλις είδαμε ότι υπάρχουν περισσότερες περιπτώσεις, καθώς η πραγματικότητα είναι τεράστια και διαφοροποιημένη. Οι ταμπέλες σε βοηθούν να εξερευνήσεις όλα τα ερωτήματα που μπορεί να σου έρθουν στο μυαλό καθώς μεγαλώνεις και μπορούν να είναι χρήσιμες. Αν γκουγκλάρετε τις λέξεις ή αν μοιραστείτε πληροφορίες με τους/τις συνομηλίκους σας, θα βρείτε πολλά πράγματα που θα μπορούσαν πραγματικά να έχουν απήχηση σε εσάς.

Οι περισσότερες από αυτές τις ταμπέλες δημιουργήθηκαν από πολιτική αναγκαιότητα. Η ίδια η δημιουργία μιας νέας λέξης υποδηλώνει την ανάγκη να καταλάβεις χώρο σε έναν κόσμο που δεν έχει συνηθίσει να δέχεται ολόκληρη την ύπαρξή σου.

Καθώς η ίδια η σεξουαλικότητα είναι μια ατέρμονη ανακάλυψη και μπορεί να αλλάξει κατά τη διάρκεια της ζωής σας, οι ταμπέλες δεν είναι μονοδιάστατες. Οι περισσότερες από τις λέξεις που περιγράφουν τη σεξουαλική ή ρομαντική σας έλξη ή την ταυτότητα φύλου σας δεν έχουν σκοπό να σας βάλουν σε ένα κλουβί. Οι ταμπέλες δεν είναι άκαμπτες και μπορούν να αλλάξουν. Είναι αποδεκτό να αλλάξετε τα συναισθήματά σας και γνώμη στη ζωή σας. Οι ταμπέλες συμβολίζουν κατανόηση, όχι περιορισμό.

Γι’ αυτό δεν έχει νόημα να κάνεις gatekeeping, δηλαδή την ενέργεια του να αποκλείεις σκόπιμα κάποιον άλλο επειδή δεν ταιριάζει απόλυτα στην ταμπέλα. Είναι κατανοητό να παρερμηνεύουμε τη χρήση των ταμπέλων ως δογματική (αδιαμφισβήτητη, σταθερή), επειδή ακριβώς έτσι συνηθίζαμε να θεωρούμε τις κατηγορίες σε μια κοινωνία που έχει οικοδομηθεί μέσα σε κανονιστικές αρχές. Αλλά, όπως είπαμε και πριν, η πραγματικότητα είναι πολύπλοκη και το ίδιο ισχύει και για εμάς με τις σεξουαλικότητές μας. Το Gatekeeping είναι ένα συνηθισμένο λάθος που κάνουν οι άνθρωποι έξω από αλλά και μέσα στην ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητα και είναι κάτι που πρέπει να ξεμάθουμε. Οι λέξεις είναι φτιαγμένες για να ταιριάζουν σε εμάς και όχι το αντίστροφο.

Συμβουλές - Βιώνω δυσφορία φύλου;

Η δυσφορία φύλου περιγράφει το αίσθημα ενόχλησης που μπορεί να βιώνουν οι άνθρωποι όταν η ταυτότητα φύλου τους δεν ταιριάζει με το φύλο που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Παρόλο που οι εμπειρίες μπορεί να είναι διαφορετικές από άτομο σε άτομο, ακολουθούν ορισμένες συμβουλές που μπορεί να σας βοηθήσουν να την αντιμετωπίσετε:

Εκφράστε τα συναισθήματά σας. Μοιραστείτε τα με κάποιο άτομο που εμπιστεύεστε ή απλά σημειώστε τα για τον εαυτό σας. Θυμηθείτε να συμπεριλάβετε και κάποιες θετικές σκέψεις.
Ζητήστε βοήθεια από ανθρώπους που έχουν παρόμοια συναισθήματα, για παράδειγμα φίλοι/ες σας ή νέοι άνθρωποι που μπορούν να μοιραστούν την εμπειρία τους.
Βρείτε/χρησιμοποιήστε αντικείμενα που βοηθούν στην έκφραση του φύλου σας και σας κάνουν να αισθάνεστε πιο σίγουροι/ες για τον εαυτό σας, επιβεβαιώνοντας την ταυτότητά σας.
Κάντε σχέδια ή ερευνήστε πώς να κάνετε βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα κοινωνικά, ιατρικά ή/και νομικά βήματα προς την πορεία επιβεβαίωσης του φύλου σας.
Αν εντοπίσετε καθημερινά πράγματα που σας προκαλούν δυσφορία, προσπαθήστε να τα μειώσετε με μικρές ενέργειες.
Πείτε στον εαυτό σας, δυνατά, ότι το σώμα σας δεν καθορίζει το φύλο σας!
Προσπαθήστε να επικεντρωθείτε σε κάποια πράγματα που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη γενική σας ευεξία (για παράδειγμα, η επαφή με τη φύση, η σωματική άσκηση, το διάβασμα ή η μουσική ή οποιοδήποτε άλλο πάθος ή απόδραση, ο καλός ύπνος, η υγιεινή διατροφή).
Αποφύγετε χώρους ή ανθρώπους, διαδικτυακούς και μη, που θα σας ρίξουν την ψυχολογία.

ΛΟΑΤΚΙΑ+ θέματα και διακρίσεις λόγω φύλου

Τώρα που είδαμε πόσες δυνατότητες προσδιορισμού και προσανατολισμού υπάρχουν, βλέπουμε πιο καθαρά ότι οι άνθρωποι μπορεί να μην αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στο φύλο που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση, ή μπορεί να έχουν έναν πιο ρευστό σεξουαλικό ή ρομαντικό προσανατολισμό, ή μπορεί να εκφράζουν σωματικά χαρακτηριστικά που δεν εμπίπτουν σαφώς στο ένα ή στο άλλο φύλο, και πολλές ακόμη δυνατότητες. Μπορούμε να αναφερθούμε σε αυτές τις δυνατότητες ως μη συμμόρφωση με το φύλο.

«Τώρα τελευταία άρχισα να συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο τη ρευστή μου ταυτότητα, ότι μπορώ δηλαδή να φοράω φούστα τη μια μέρα και παντελόνι την άλλη χωρίς κανένα πρόβλημα. Ξεκίνησα μια σχέση με ένα κορίτσι νιώθοντας πιο αποδεκτή, αλλά ακόμα φοβισμένη.»

«Το 14χρονο παιδί μου ανήκει στο αυτιστικό φάσμα, ντύνεται σαν αγόρι και αυτό-προσδιορίζεται ως μη δυαδικό. Αυτό είναι ένα θέμα ταμπού στο σπίτι μου και δεν μπορώ να το προσεγγίσω σε αυτό το θέμα. Αυτοαποκαλείται «αγόρι», αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι αισθάνεται πραγματικά αγόρι».

Το ΛΟΑΤΚΙΑ+ είναι ένα ακρωνύμιο που σημαίνει:

– Λεσβίες

– Ομοφυλόφιλοι

– Αμφιφυλόφιλοι

– Tρανς*

– Queer και Questioning

– Intersex

– Aσέξουαλ and Aromantic;

– το σύμβολο συν (+) υποδηλώνει ότι οι ταμπέλες εξελίσσονται συνεχώς και προστίθενται. Σήμερα το ίδιο το ακρωνύμιο είναι πολύ μεγαλύτερο καθώς έχουν αναγνωριστεί και διεκδικηθεί διαφορετικές σεξουαλικές ταυτότητες, αλλά είναι πολύ συνηθισμένο να συναντάμε τη συντομότερη εκδοχή (ΛΟΑΤΚΙΑ+) για την αναφορά στην κοινότητα.

Περιγράψαμε αυτές τις λέξεις στην προηγούμενη παράγραφο, εκτός από το Q που αναφέρεται σε δύο όρους-ομπρέλα:

Το “Queer” είναι ένας όρος ομπρέλα που περιλαμβάνει όλες τις ταυτότητες που αποκλίνουν από τον cisgenderism και την ετεροφυλοφιλία. Στο παρελθόν ήταν ένας υποτιμητικός όρος που σήμαινε αλλόκοτος ή παράξενος, αλλά με την πάροδο των χρόνων η χρήση του έχει συζητηθεί πολύ, καθώς ένα μέρος της κοινότητας διεκδικεί αυτόν τον όρο έντονα και με υπερηφάνεια. Από εσάς εξαρτάται αν θα τον χρησιμοποιήσετε ή όχι για να αναγνωρίσετε τον εαυτό σας: η ίδια η ουσία του queerness είναι πράγματι ότι κανείς δεν πρέπει να σας λέει ποιες λέξεις να χρησιμοποιήσετε για να αυτό-προσδιοριστείτε, παρά μόνο εσείς.
Το “Questioning” είναι η πράξη του προβληματισμού και της απορίας σχετικά με την ταυτότητα φύλου σας ή/και τον σεξουαλικό και ρομαντικό σας προσανατολισμό. Όπως θα δούμε αργότερα, ζούμε σε μια κοινωνία που θεωρεί τον cisgenderism και την ετεροφυλοφιλία δεδομένες, ως προεπιλογή. Αντίθετα, μπορεί να αισθάνεστε κάτι διαφορετικό από αυτά και κάθε φορά που αρχίζετε να διερευνάτε αυτά τα συναισθήματα και αυτές τις σκέψεις σχετικά με τη σεξουαλική σας ταυτότητα και να εξετάζετε πραγματικά ποιος/α είστε και από ποιον/α έλκεστε, τότε βρίσκεστε σε διαδικασία εξερεύνησης. Το να αναρωτιέσαι δεν αποτελεί εγγύσηση για το queerness και την ένταξη στην ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητα. Μπορεί να συνειδητοποιήσεις ότι ταιριάζεις απόλυτα και στο cisgenderism ή/και στην ετεροφυλοφιλία, αλλά το να αναρωτιέσαι για τον εαυτό σου δεν είναι προϋπόθεση των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ατόμων, οπότε υπάρχει χώρος για όλους να αναρωτιούνται για τον εαυτό τους πέρα από αυτό που η κοινωνία τους λέει να είναι.

Συμβουλές - Διαχείριση του Coming out

Να είστε ασφαλείς: Επιλέξτε την κατάλληλη στιγμή και τον κατάλληλο χρόνο για να είστε όσο το δυνατόν πιο ασφαλείς.
Επιλέξτε τον τρόπο: Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να κάνετε ένα coming out: ένα γράμμα, ένα τραγούδι, ένα τηλεφώνημα… Το να το κάνετε αυτό αυτοπροσώπως μπορεί να μην είναι πάντα η ασφαλέστερη επιλογή ή η επιλογή που σας κάνει να νιώθετε άνετα. Βρείτε τον πιο κατάλληλο για εσάς!
Δεν υπάρχει πίεση: Το coming out είναι μια προσωπική επιλογή. Σίγουρα, το coming out και το να είσαι ορατός/ή/ό είναι σημαντικό για όλη την κοινότητα, αλλά πρέπει να είναι κάτι που ΕΣΥ θέλεις να κάνεις πρώτα απ’ όλα.
Εμπιστευτείτε το δίκτυό σας: Βρείτε τον πλησιέστερο σύλλογο ΛΟΑΤΚΙΑ+ αν χρειάζεστε βοήθεια για το coming out σας. Αν έχετε ήδη υποστηρικτικούς ανθρώπους γύρω σας, ζητήστε τους να σας στηρίξουν αν χρειαστεί να κάνετε ένα πιο δύσκολο coming out.

Επειδή δεν συμμορφώνονται με τις νόρμες των φύλων (ανατρέξτε στην ενότητα 5 για να μάθετε περισσότερα σχετικά με την κανονιστικότητα), τα άτομα που ανήκουν στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙΑ+ αντιμετωπίζουν διακρίσεις. Οι διακρίσεις σε βάρος των ατόμων που ανήκουν στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙΑ+ ονομάζονται ομολεσβοτρανσφοβία. Η περιθωριοποίηση, το στίγμα και άλλες μορφές διακρίσεων στα σχολεία, στον εργασιακό χώρο, νομικά, εκπαιδευτικά και μέσω των αναπαραστάσεων στα μέσα ενημέρωσης είναι βασικά θέματα που πρέπει να κατανοήσουμε και να καταργήσουμε, προκειμένου να οικοδομήσουμε μια εκπαίδευση που να μπορεί να μιλάει σε όλους/ες/α, ανεξάρτητα από το ποιος/α είσαι και ποιος/α σου αρέσει.

«Και μετά έγινε μια 5λεπτη συζήτηση για το γεγονός ότι είναι ομοφυλόφιλος, για το ότι για κάποιοι άνθρωποι δεν το ανέχονται, ότι κάποιοι άνθρωποι δεν θα μπορέσουν να το ξεπεράσουν και ότι δεν βλέπουν άλλα πλεονεκτήματα σε αυτό, αλλά το βλέπουν ως μειονέκτημα».

Τα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους μόνο και μόνο επειδή είναι ο εαυτός τους. Αυτό που είναι βασικό να κατανοήσουμε είναι ότι η βία εμφανίζεται με διάφορες μορφές, όχι μόνο με παρενοχλήσεις ή σωματικές επιθέσεις. Όταν η κανονιστικότητα σας κάνει αόρατους/ες/α και περιθωριοποιημένους/ες/α, μπορεί να νιώθετε ότι δεν υπάρχετε καν και έτσι δεν έχετε δικαιώματα να εκφραστείτε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Outing

Outing είναι όταν κάποιο άτομο αποκαλύπτει δημόσια την ταυτότητα φύλου ή/και τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός άλλου ατόμου χωρίς τη συγκατάθεσή του. Αν συναντήσετε κάποιο άτομο που σας ανοίγεται για το ποιος/α είναι και ποιος/α του αρέσει, να είστε σίγουροι/ες ότι θα νιώθει ασφαλής μαζί σας. Αν σας το λέει, ζητώντας να μην το πείτε σε κανέναν άλλον, σεβαστείτε την ανάγκη του, καθώς είναι μάλλον πιο ασφαλής έτσι, χωρίς να διαδώσει την πληροφορία.

Το Outing είναι διαφορετικό από το Coming Out :

ένα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομο κάνει coming out όταν αποφασίζει, στο δικό του προσωπικό χρόνο και με τους δικούς του προσωπικούς όρους, πότε θα μιλήσει σε όλους για την ταυτότητά του ή τον σεξουαλικό και ρομαντικό του προσανατολισμό,
ένα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομο που έχει υποστεί outing είναι ένα άτομο που εκτίθεται χωρίς τη συγκατάθεσή του σχετικά με την προσωπική του ζωή, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι όροι του και πιθανόν να τίθεται σε τεράστιο κίνδυνο. Υπάρχουν ακόμη πολλές διακρίσεις εις βάρος των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ατόμων, με αποτέλεσμα το outing να σας κοστίσει τη δουλειά σας, την ασφάλειά σας στο σπίτι και στο σχολείο.

Το coming out δεν πρέπει ποτέ να είναι μια αναγκαστική πράξη.

Tricking

Μια άλλη πράξη βίας παρόμοια με το outing είναι το “tricking”, κατά την οποία το άτομο που ανήκει στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙΑ+ εξαναγκάζεται να κάνει coming out. Η εξαπάτηση είναι ένας λεπτός και χειριστικός τρόπος στοχοποίησης των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ατόμων.

Στην πραγματικότητα, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι το coming out δεν είναι απαραίτητο για να σας επικυρώσουν ως μέλος της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας. Υπάρχουν πολλοί προσωπικοί και συγκυριακοί λόγοι για τους οποίους δεν θα μπορούσατε να είστε ασφαλείς να το κάνετε αυτό και κανείς δεν πρέπει να σας πιέσει να κάνετε coming out. Το ποιος/α είσαι και από ποιον/α έλκεσαι εξακολουθεί να ισχύει ακόμα και αν δεν έχεις εκδηλωθεί δημοσίως. Μια κοινότητα με πραγματικό σεβασμό είναι εκείνη που ανοίγεται σε ένα σημείο όπου ακόμη και το ίδιο το coming out δεν θα πρέπει να είναι απαραίτητο, επειδή όλες οι κανονιστικότητες όπως τις ξέρουμε έχουν διαλυθεί και όλοι γίνονται σεβαστοί ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου τους ή τον σεξουαλικό και ρομαντικό τους προσανατολισμό.

Misgendering

Misgendering είναι όταν κάποιος απευθύνεται επανειλημμένα ή/και σκόπιμα σε τρανς* άτομα (με τον ευρύ ορισμό που αναφέρθηκε προηγουμένως) με λάθος αντωνυμίες.

Οι αντωνυμίες είναι λέξεις που χρησιμοποιούμε στη θέση ενός ονόματος. Για παράδειγμα:

Το he/him/his είναι ένα σύνολο αντωνυμιών φύλου που συχνά συνδέεται με τους άνδρες ή τα αγόρια ή όσους προσδιορίζονται με αυτό τον τρόπο.
Το She/her/hers είναι σύνολο αντωνυμιών που συνδέεται γενικά με γυναίκες ή κορίτσια ή με όσους προσδιορίζονται με αυτό τον τρόπο.
Το They/them/theirs θεωρείται συχνά ένα ουδέτερο ως προς το φύλο σύνολο αντωνυμιών, το οποίο χρησιμοποιείται συχνά για ένα άτομο που μπορεί να μην ταυτίζεται με ένα συγκεκριμένο φύλο.

Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα, αλλά υπάρχουν πολλές άλλες ουδέτερες ως προς το φύλο αντωνυμίες, όπως οι νεοαντωνυμίες ze/zir/zirs. Ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου, όλες οι αντωνυμίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για οποιοδήποτε φύλο και είναι ουδέτερες ως προς το φύλο. Οι αντωνυμίες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ποιοι είμαστε και το να μοιράζεστε τις αντωνυμίες σας ή να ρωτάτε για τις αντωνυμίες κάποιου άλλου ατόμου όχι μόνο επιβεβαιώνει την ταυτότητά σας αλλά δημιουργεί ένα πιο περιεκτικό και σεβαστό περιβάλλον για όλους. Η χρήση των αντωνυμιών με τις οποίες οι άνθρωποι προσδιορίζουν το φύλο τους είναι ένας τρόπος να δείξουμε σεβασμό στην ταυτότητα φύλου τους.

Τα επιλεγμένα ονόματα και οι αντωνυμίες είναι αυτά που επιλέγουν τα τρανς* άτομα για να εκφράσουν την ταυτότητά τους και πρέπει πάντα να γίνονται σεβαστά. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν εξελίσσονται πάντα έτσι. Οι άνθρωποι μπορεί να νιώθουν άβολα με την ταυτότητά σας και να αρνούνται να σεβαστούν το όνομα ή τις αντωνυμίες σας, προκειμένου να καθιερώσουν την άποψή τους έναντι της δικής σας. Αυτό ονομάζεται ενεργή τρανσφοβική διάκριση. Φυσικά, δεν το κάνουν σκόπιμα όλοι όσοι κάνουν λάθη με τα ονόματα ή τις αντωνυμίες. Είναι θέμα συνήθειας και ανάκλησης των σωστών ονομάτων/αντωνυμιών, αλλά είναι σημαντικό να καταβάλλετε προσπάθεια να τα μάθετε και να τα απομνημονεύσετε.

Passing

Το passing, στο πλαίσιο των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ατόμων έχει την έννοια του να “περνάτε” ως κάποιος/α που δεν ανήκει στη ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητα. Το passing βασίζεται σε στερεοτυπικές έμφυλες προσδοκίες και κοινωνικές κανονιστικότητες. Για παράδειγμα: ο σεξουαλικός ή/και ρομαντικός σας προσανατολισμός δεν είναι ετεροφυλόφιλος/ετερορομαντικός. Εφόσον δεν περπατάμε με έναν στόχο πάνω μας που να μας λέει «είμαι αμφιφυλόφιλος/πανσέξουαλ/ασέξουαλ» (ή biromantic, panromantic, aromantic) κ.ο.κ., οι άνθρωποι θα υποθέσουν ότι είστε ετεροφυλόφιλος/heteroromantic επειδή έτσι φαίνεστε, αφού η νόρμα που δίνεται ως προεπιλογή είναι η ετεροφυλοφιλία.
Τα πράγματα περιπλέκονται και γίνονται πιο επικίνδυνα όταν πρόκειται για τρανς* άτομα. Για όσους ξεκινούν κάθε είδους πορεία επιβεβαίωσης (ιατρική, ορμονική, χειρουργική), το σώμα τους μπορεί να αλλάξει λόγω της θεραπείας. Οι αλλαγές αυτές τους εκθέτουν σε συνεχή κριτική από άλλους ανθρώπους, που τους στοχοποιούν. Αυτό δεν είναι απλώς άδικο (καθώς κανείς δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει την εμφάνιση άλλων ανθρώπων), αλλά και επικίνδυνο γι’ αυτούς σε μια κοινωνία που μόλις τώρα αρχίζει να κατανοεί τις υπάρξεις πέρα από το δυαδικό φύλο και τις στερεότυπες εκφράσεις φύλου.

Συμβουλές για τη δημιουργία περιβαλλόντων χωρίς αποκλεισμούς προς τα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα

Αυτά είναι μερικά βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να κάνετε το σχολείο σας ή άλλο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο περνάτε χρόνο πιο συμπεριλητπικό:

Αφαιρέστε τους “έμφυλους” χώρους, με βάση το δυαδικό πρότυπο του φύλου, όπως για παράδειγμα οι τουαλέτες στο σχολείο.
Ρωτήστε τις αντωνυμίες των ανθρώπων, αν δεν τους έχετε συναντήσει ξανά (είναι χρήσιμο να συστήνεστε με τις αντωνυμίες μας, ακόμη και αν είμαστε cis).
Διοργανώστε δραστηριότητες σχετικά με ΛΟΑΤΚΙΑ+ θέματα, συμπεριλαμβάνοντας πάντα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα στη διαδικασία συν-διαμόρφωσης τέτοιων εκδηλώσεων.
Στηλιτεύστε τις συμπεριφορές που εισάγουν διακρίσεις, εξηγώντας γιατί είναι προβληματικές. Να είστε ασφαλείς όταν το κάνετε αυτό!
Καθιερώστε ή προτείνετε πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση συμπεριφορών διακρίσεων, σχεδιασμένων από κοινού με άτομα που ανήκουν στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙΑ+.
Υιοθετήστε νομική πρόταση για την αναγνώριση των εκλεγμένων ονομάτων και αντωνυμιών ως νόμιμων σε προσωπικά και επαγγελματικά έγγραφα (για παράδειγμα, στην Ιταλία το “carriera alias” επιτρέπει στους/στις τρανς* φοιτητές/τριες να υπογράφουν τις εξετάσεις τους στην εγγραφή τους).

Φυλετικοποίηση και ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα

«Το να είσαι μουσουλμάνα, άραβας και λεσβία είναι δύσκολο, γιατί οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν. Είμαι τυχερή που η οικογένειά μου με αποδέχεται»

Όπως σε πολλά άλλα περιβάλλοντα, έτσι και στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙΑ+, τα ρατσιστικά άτομα αντιμετωπίζουν διαθεματικές διακρίσεις: ρατσισμό και ομολεσβοτρανσφοβία (ανατρέξτε στην ενότητα 5 για να μάθετε περισσότερα για τη διαθεματικότητα). Αυτό οφείλεται στην περιορισμένη αντιπροσώπευση και τα στερεότυπα που βασίζονται στο σεξισμό και το ρατσισμό, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα το φυλετικό φετιχισμό, την αορατότητα και τον αποκλεισμό. Ωστόσο, ο αγώνας κατά της ΛΟΑΤΚΙ+φοβίας και του ρατσισμού φαίνεται να μην έχει κάποια σύνδεση.

«Τα γκέι αγόρια έχουν τη φήμη ότι είναι θηλυπρεπή, και οι μαύροι ότι είναι πολύ αρρενωποί και βίαιοι, οπότε οι άνθρωποι δεν μπορούν να με βλέπουν ως και τα δύο ταυτόχρονα».

Όσον αφορά τους γκέι άνδρες, ο Damien Trawalé εξηγεί ότι σε αντίθεση με τις αναπαραστάσεις των ανδρών που θεωρούνται μαύροι, υπερσεξουαλικοί και υπερβολικά αρρενωποί, η ομοφυλοφιλία των ανδρών είναι συχνά ευάλωτη, εύθραυστη και θηλυκοποιημένη. Με αυτό συνδέεται ο ρατσισμός και ο φυλετικός φετιχισμός που βιώνουν πολλοί γκέι άνδρες στις εφαρμογές γνωριμιών. Ο Miguel Shema επισημαίνει αυτού του είδους τις διακρίσεις στο προφίλ του στο Instagram (@pracisees_vs_grindr).

«Εμείς, που δεν είμαστε λευκοί, δεν έχουμε αναπαραστάσεις μας σε καμία από τις δύο κοινότητες».

Ο αγώνας των ΛΟΑΤΚΙΑ+ γίνεται συχνά όπλο για την πραγματοποίηση ρατσιστικών και αντιμεταναστευτικών ρητορικών. Μπορούμε να αναφερθούμε σε αυτό το φαινόμενο ως ομοεθνικισμό (homonationalism). Ορισμένα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα (συχνά ακροδεξιά, αλλά όχι πάντα) λένε ότι οι μετανάστες και οι ρατσιστές δεν μοιράζονται τις ίδιες αξίες με τις ευρωπαϊκές και δυτικές χώρες όσον αφορά την ατομική ελευθερία των ανθρώπων που κοινωνικοποιούνται ως γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα και τους ποινικοποιούν στο δημόσιο διάλογο ως πιθανούς δράστες μισογυνιστικών και ομολεσβοαμφιτρανσφοβικών συμπεριφορών. Το ίδιο συμβαίνει και με τον φεμοεθνικισμό (femonationalism). Η εργαλειοποίηση των φεμινιστικών αγώνων για ρατσιστικούς σκοπούς, για παράδειγμα στην ισλαμοφοβική ρητορική κατά του χιτζάμπ.

Στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλά κοινωνικά περιβάλλοντα που δεν ανήκουν στη “δύση”, στα οποία οι αφηγήσεις γύρω από το δυαδικό φύλο είναι λιγότερο άκαμπτες και πιο ρευστές από τις δυτικές.

Ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην κατανόηση του φύλου

«Είναι κάπως αστείο, αλλά μάλλον έχω μάθει τα περισσότερα απ’ όσα ξέρω από το TikTok. Επειδή υπάρχουν άνθρωποι από διαφορετικά μέρη του κόσμου που ανεβάζουν περιεχόμενο και μιλούν για όλα τα είδη των θεμάτων. Οπότε, βλέπεις διαφορετικούς ανθρώπους να μιλούν και κάποιοι από αυτούς προσπαθούν να εκπαιδεύσουν τους άλλους, κάποιοι κάνουν αυτά τα είδη των αστείων του TikTok, όπως αστεία για τα στερεότυπα. Κάπως έτσι πήρα την ιδέα και μετά με κάποιο τρόπο κατέληξα να διαβάζω και να μαθαίνω και εγώ για αυτά τα θέματα, αλλά η πρώτη πηγή ήταν το TikTok.»

Χάρη στο διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα, σήμερα υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες να έρθετε σε επαφή με εμπειρίες, υλικά και ιστορίες που σας βοηθούν να διευρύνετε τις ιδέες σας για την έννοια του φύλου. Οι άμεσες μαρτυρίες που δίνονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (μέσω γραπτών αναρτήσεων στο Facebook και το Instagram ή μέσω βίντεο στο TikTok) επιτρέπουν στους ανθρώπους εντός της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας, αλλά και σε όποιον βρίσκεται εκτός αυτής, να έχουν πιο ξεκάθαρες ιδέες για τα θέματα από μια πιο ενημερωμένη οπτική γωνία, διευκολύνοντας δύο βασικά πράγματα:

Για τους ανθρώπους που αρχίζουν να έχουν απήχηση στην κοινότητα να αισθάνονται ότι τους βλέπουν και τους συμπεριλαμβάνουν,
Για όσους ανήκουν στις κανονικότητες να μάθουν και να καταρρίψουν ορισμένα από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που αναφέρθηκαν προηγουμένως.

«Οι πληροφορίες βρίσκονταν κυρίως στο διαδίκτυο, από φίλους/ες, και στο σχολείο, μόλις φέτος ο καθηγητής βιολογίας άρχισε να μιλάει για το φύλο, για το πώς οι άνθρωποι μπορούν να ταυτιστούν με διαφορετικό φύλο από αυτό με το οποίο γεννήθηκαν, ότι υπάρχουν άνθρωποι μεταξύ των δύο φύλων, και ότι μπορείς να αγαπάς το ίδιο φύλο, αλλά και το διαφορετικό φύλο»

Όπως αναφέρεται σε άλλα σημεία του παρόντος οδηγού, το Διαδίκτυο είναι ένα πολύπλευρο μέρος όπου ακόμη μαθαίνουμε πώς να συμπεριφερόμαστε και να συνυπάρχουμε και δεν είναι πάντα ασφαλές (δείτε περισσότερα για το θέμα αυτό στην ενότητα 3 – Έμφυλη Βία). Ταυτόχρονα, ευτυχώς, υπάρχουν όλο και περισσότερες θετικές αναπαραστάσεις ανθρώπων εκτός των προτύπων φύλου (π.χ. ο Theo Putnam στο “Chilling Adventures of Sabrina”, πολλοί χαρακτήρες στο “Sex Education”, κ.λπ.) Όλο και περισσότερες διασημότητες κάνουν come out και αναλαμβάνουν τον ρόλο της αναπαράστασης: Bilal Hassani, Moon (drag race France), Sam Smith, Kim Petras, M.J. Rodriguez (“Pose”) κ.λπ. Υπάρχουν πολλές τοπικές και εθνικές δομές για την υποστήριξη των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ατόμων στις φυλομεταβάσεις τους, υποστηρίζοντάς τους στην απομάκρυνση από βίαιες οικογενειακές καταστάσεις ή δίνοντάς τους όλα τα εργαλεία και τις πληροφορίες για να κατανοήσουν καλύτερα και να αναγνωρίσουν τις ανάγκες τους. Όσο περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με αυτές τις εκπροσωπήσεις, τόσο πιο εύκολο θα τους είναι να κατανοήσουν και να αποδεχτούν τις διαφορές γύρω τους.

Μας λείπουν ακόμα οι queer αναπαραστάσεις, και ειδικά οι θετικές, όπου οι queer χαρακτήρες δεν περιορίζονται σε αυτό το χαρακτηριστικό τους. Είναι εξίσου σημαντικό να δείξουμε ότι δεν ορίζονται μόνο από αυτό και ότι η ζωή τους δεν αποτελείται μόνο από εμπόδια και διακρίσεις.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

2021 equity challenge day 3: what is privilege? (n.d.). United way for Southeastern Michigan. Retrieved 5 February 2023 from https://unitedwaysem.org/equity_challenge/day-3-what-is-privilege/

Alsop, R., Fitzsimons, A., Lennon, K. (2002). Theorizing Gender. Malden, Massachusetts: Blackwell Publishers.

Balocchi, M. (2019). Intersex. Antologia multidisciplinare. Pisa: Edizioni ETS.

Elan Interculturel et al., (2023). Éducation à la vie relationnelle, affective et sexuelle en contexte interculturel. Retrieved 20 December 2023 from https://e.pcloud.link/publink/show?code=CsaotalK

Gender binary. Oxford dictionary. Retrieved 5 February 2024 from https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/gender-binary?q=gender+binary

Interact Advocates for Intersex People et al (n.d). What is Intersex? Last retrieved 20 January 2024 from https://interactadvocates.org/.

Kassel G. (2023). Understanding the gender binary. Healthline. Retrieved 5 February 2024 from https://www.healthline.com/health/gender-binary

KidsHealth. (2023). Coping with gender dysphoria. Last retrieved 1 February 2024 from https://www.kidshealth.org.nz/coping-gender-dysphoria

Mady, G. (2020). A Quick & Easy Guide to Queer & Trans Identities. Oni-Lion: Forge Publishing Group.

Patriarchy (n.d). Sciencedirect. Retrieved 5 February 2024 from https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/patriarchy

Planned Parenthood, https://www.plannedparenthood.org/learn/teens. Last retrieved 10 January 2024

UNESCO, et al. Revised edition of the International Technical Guidance on Sexuality Education. Paris. Retrieved 3 November 2023 from: http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002607/260770e.pdf

Vaid-Menon, A. (2020). Beyond the gender binary. New York: Penguin Books.

Εισαγωγή στη Σεξουαλική αγωγή

Το κουτί της Απόλαυσης

Ενότητα 2 – Κατανοώντας το Φύλο

Voices - Module 2

Εισαγωγή

Βασικό λεξιλόγιο και ορισμοί

Το φάσμα του φύλου

Φύλο που αποδόθηκε κατά τη γέννηση

Ταυτότητα φύλου

Σεξουαλικός και ρομαντικός προσανατολισμός

Έκφραση φύλου

Σεξουαλική ταυτότητα

Cisgender

Transgender

Trans*

ΛΟΑΤΚΙΑ+

Επιλεγμένα ονόματα/ Επιλεγμένες αντωνυμίες

Στερεότυπα του φύλου

Μη συμμόρφωση με το φύλο

Προνόμιο

Πατριαρχία

Δίπολο του φύλου

Ισότητα των φύλων

Homolesbobiatransphobia

Ρόλοι και στερεότυπα των φύλων: Το φύλο ως δίπολο

Οι 4 διαστάσεις του φύλου – Το φύλο ως φάσμα

Φύλο που αποδόθηκε κατά τη γέννηση

Ταυτότητα φύλου

Προσανατολισμός

Έκφραση φύλου

Γιατί όμως χρησιμοποιούμε τόσες ταμπέλες;

Συμβουλές - Βιώνω δυσφορία φύλου;

ΛΟΑΤΚΙΑ+ θέματα και διακρίσεις λόγω φύλου

Συμβουλές - Διαχείριση του Coming out

Outing

Tricking

Misgendering

Passing

Συμβουλές για τη δημιουργία περιβαλλόντων χωρίς αποκλεισμούς προς τα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα

Φυλετικοποίηση και ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα

Ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην κατανόηση του φύλου

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Εξερευνώντας τις σχέσεις

Κατανοώντας το Φύλο

Προλαμβάνοντας την Έμφυλη Βία

Κατανοώντας τη Σεξουαλική Υγεία

Πολιτισμός και Σεξουαλικότητα

Αναπηρία & Σεξουαλικότητα